Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại

19:02 | 08/09/2025

DNTH: Ngày 21/7/2025, tại Sở Y tế tỉnh Phú Thọ, Hội đồng Chuyên môn đã tiến hành đánh giá bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” của tác giả là nhà sư Thích Đàm Thái (Triệu Thị Thanh) - trụ trì chùa Quang Phúc (Phường Thanh Liệt, Thành phố Hà Nội). Sau quá trình thẩm định nghiêm ngặt, tác giả đã được Giám đốc Sở Y tế cấp “Giấy chứng nhận người có bài thuốc gia truyền”, trở thành một trong những bài thuốc tiêu biểu được công nhận theo Thông tư số 02/2024/TT-BYT ngày 12/03/2024 của Bộ Y tế.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 1 — Toàn cảnh Hội đồng thẩm định bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh”

Đây là bài thuốc gia truyền đời thứ 5 của gia tộc họ Triệu, dân tộc Dao, tỉnh Hòa Bình (cũ) - vùng đất nổi tiếng với kho tàng y học bản địa phong phú. Sự kiện này đánh dấu lần đầu tiên một bài thuốc gia truyền của khu vực Tây Bắc được đánh giá bài bản, khoa học theo Thông tư số 02/2024/TT-BYT ngày 12/3/2024 của Bộ Y tế Quy định cấp giấy chứng nhận lương y, giấy chứng nhận người có bài thuốc gia truyền, giấy chứng nhận người có phương pháp chữa bệnh gia truyền và kết hợp y học cổ truyền với y học hiện đại tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; đặc biệt có kết quả thử độc tính cấp và bán trường diễn trên thực nghiệm từ Labo Đại học Y Hà Nội; tác giả là một nhà sư dân tộc thiểu số có học vấn cao.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 4 — Nhà sư Thích Đàm Thái trình bày về bài thuốc gia truyền trước Hội đồng thẩm định

Thành phần và công dụng của bài thuốc “Xịt xoang Triệu Minh” được bào chế từ 12 loại thảo dược thiên nhiên. Các thành phần này có sẵn trong tự nhiên, được chính sư thầy và dòng tộc nhân giống, trồng và bảo tồn để giữ gìn nguồn gen dược liệu quý, đồng thời cũng chủ động được nguồn dược liệu, không phải phụ thuộc vào thiên nhiên.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 5

Theo Dược điển Quốc gia và sách “Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của GS.TS. Đỗ Tất Lợi, trong 12 thành phần thảo dược của bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn, tiêu mủ, giảm đau, giảm sưng nề, tái tạo tế bào, duy trì độ ẩm trong khoang mũi với các hoạt chất chính như Flavonoid (scutellarin, quercetin), Palmatin, Berberin, Tanin, Saponin…. Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” đã được kiểm nghiệm độc tính cấp và bán trường diễn tại Labo Đại học Y Hà Nội, cho thấy độ an toàn cao và hiệu quả hỗ trợ điều trị các bệnh viêm mũi xoang, viêm tai giữa, viêm đường hô hấp trên.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 2 — Gia đình tác giả bài thuốc với Hội đồng thẩm định Sở Y tế tỉnh Phú Thọ

Câu chuyện phía sau bài thuốc

Tác giả bài thuốc - nhà sư Đàm Thái - không chỉ là một tu sĩ dân tộc Dao mà còn là Tiến sĩ Sử học, chuyên ngành Lịch sử Văn hóa Phương Đông, thông thạo tiếng Trung và từng có nhiều năm học tập, nghiên cứu tại Trung Quốc.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 3 — Nhà sư Thích Đàm Thái đang phơi những nguyên liệu cho bài thuốc gia truyền

Xuất phát từ thực tế sư cô nuôi dưỡng, chăm sóc 30 trẻ mồ côi tại chùa, các trẻ đa số đều nuôi từ sơ sinh, hay bị bệnh tai mũi họng, phải thường xuyên dùng kháng sinh nhưng vẫn tái phát. Khi gia đình ở Hòa Bình gửi các loại cây thuốc nam về để chữa trị, hiệu quả rõ rệt đã thôi thúc sư cô nghiên cứu, học tập và hợp tác với các nhà khoa học nhằm phát triển bài thuốc gia truyền của dòng tộc họ Triệu thành chế phẩm tiện dụng, hiệu quả hơn.

Tên “Triệu Minh” mang ý nghĩa tri ân sâu sắc, “Minh” là tên của thân mẫu tác giả, thể hiện tấm lòng hiếu hạnh và sự gìn giữ di sản của gia đình.

Ý nghĩa của việc bảo tồn và phát triển y học cổ truyền dân tộc

Theo thống kê của Hội Đông y tỉnh Hòa Bình (cũ), toàn tỉnh có 156 bài thuốc gia truyền, trong đó mới chỉ 12 bài thuốc được cấp giấy chứng nhận. Bài thuốc“Xịt xoang Triệu Minh” được công nhận cho thấy tính nghiêm túc và giá trị khoa học của bài thuốc, đồng thời là bước tiến quan trọng trong việc đưa tinh hoa y học dân tộc vào ứng dụng thực tiễn.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 6

Sự kiện này còn có ý nghĩa đặc biệt khi gắn với chủ trương của Ban Bí thư Trương ương Đảng tại Kết luận số 86-KL/TW ngày 10/7/2024 về phát triển nền y học cổ truyền Việt Nam trong giai đoạn mới, khuyến khích kết hợp y học cổ truyền với du lịch chăm sóc sức khỏe, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc.

Kết nối truyền thống - hiện đại, khoa học - nhân văn

“Xịt xoang Triệu Minh” không chỉ là một bài thuốc, mà còn là câu chuyện về sự giao thoa giữa tri thức y học cổ truyền và nghiên cứu khoa học hiện đại, được tạo nên bởi tâm huyết của một nữ nhà sư dân tộc thiểu số, người đã dành cả đời để phụng sự cộng đồng.

Bài thuốc gia truyền “Xịt xoang Triệu Minh” - Tâm huyết của nữ nhà sư dân tộc Dao, sự kết hợp giữa y học cổ truyền và khoa học hiện đại 7 — Chế phẩm từ bài thuốc gia truyền của nhà sư người dân tộc Dao

Bài thuốc là minh chứng sống động cho việc bảo tồn và phát triển tri thức dân gian trong bối cảnh hội nhập, mở ra triển vọng lớn trong sản xuất chế phẩm thương mại, chăm sóc sức khỏe cộng đồng và gắn kết với phát triển du lịch sức khoẻ. Đồng thời, gửi gắm thông điệp: Giữ gìn và phát huy di sản văn hoá y học cổ truyền dân tộc chính là gìn giữ cội nguồn, góp phần bảo vệ sức khỏe nhân dân, nâng cao vị thế của y học cổ truyền Việt Nam trên trường quốc tế.

Hà Ninh