Hương vị từ lộc trời

Tháng mười về, sông Thái Bình trở mình trong hơi lạnh. Đêm xuống, sương giăng mờ trên những cánh đồng trũng, ánh đèn pin loang loáng phản chiếu mặt nước. Dưới đầm, từng con rươi đỏ au, óng ánh như sợi tơ đang cuộn mình theo làn sóng.

Tôi theo chân anh Hoàng Tiến Kỳ, người đã có hơn 30 năm bắt rươi ở thôn Tân Hợp xã Lạc Phượng, TP. Hải Phòng (thuộc huyện Tứ Kỳ - Hải Dương cũ) đi vớt rươi. Anh nói, nghề bắt rươi là nghề “thức với trời, chờ con nước”. Mỗi vụ chỉ có vài lần rươi nổi, ai bắt kịp thì coi như trúng mùa, còn lỡ mất một đêm coi như công cốc.

Trên bờ, đám thanh niên hì hục đắp lại bờ đìa, đàn bà thì cầm vợt đứng chờ nước dâng. Mỗi người một việc, mắt không rời mặt nước. Khi dòng nước bỗng chuyển đục, rươi bắt đầu dạt vào lưới, cả đìa rộn tiếng hò reo. “Rươi nổi rồi!” - tiếng ai đó vang lên, phá tan màn sương lạnh.

Từng gầu nước được vớt lên, rươi lẫn bùn, được lọc bằng rổ tre, nước chảy ra trong vắt chỉ còn lại những sinh vật nhỏ li ti quẫy mình. Anh Kỳ cười, bàn tay run run vì lạnh nhưng ánh mắt lại rạng rỡ: “Mỗi lần rươi nổi là như được trời cho của. Lộc này không ai nuôi được đâu, chỉ có đợi, mà trời thương thì cho”, anh Kỳ cho biết.

Vất vả nghề “đãi vàng trong nước”

Không ai đếm nổi đã có bao nhiêu mùa rươi đi qua trên đất Tứ Kỳ. Người dân vẫn ví rươi như “vàng đỏ đồng quê”, nhưng để có được “vàng”, họ phải đánh đổi bằng sức lực, thời gian và cả những đêm trắng giữa cánh đồng lạnh buốt.

Bắt rươi khó nhất là đoán nước. Phải canh triều, canh trăng, canh cả gió. Có năm, rươi nổi muộn, nông dân phải ra đồng từ 2-3 giờ sáng, đứng trong nước lạnh tê cứng chân tay. Rươi yếu, dễ chết, nên bắt xong phải đem về ngay, làm thật nhanh không sẽ bị rữa.

Trời tháng mười mưa phùn và gió bấc. Nước lạnh đến buốt da, nhưng không ai rời ruộng. Mỗi gầu rươi là niềm hy vọng, là miếng cơm manh áo cho cả gia đình. Có người bảo, một đêm rươi nổi bằng cả vụ lúa, nhưng cũng có khi chờ cả tháng trời, trời không thương, rươi chẳng nổi thì trắng tay.

“Nghề này cực lắm, nhưng bỏ thì tiếc. Mình sinh ra từ ruộng rươi, quen mùi đất, mùi nước rồi, xa lại nhớ” - anh Kỳ chia sẻ.

Những giọt mồ hôi hòa trong nước triều, những bàn tay nứt nẻ cào bùn, tất cả như được trả công bằng chậu rươi óng ánh đầy ắp - thứ “lộc trời” mà người dân nơi đây gìn giữ và tự hào.

Hương vị của sự cần mẫn

Rươi Tứ Kỳ không chỉ là sản vật, mà là kết tinh của công sức, kinh nghiệm và tình yêu đất quê. Mỗi con rươi mang vị mặn của sông, vị ngọt của phù sa, và cả vị mồ hôi người nông dân.

Trong gian bếp nhỏ, khói bốc lên nghi ngút, bà Hà Thị Giang - 68 tuổi (mẹ của anh Kỳ) bắt đầu chế biến món chả rươi - món ăn mà người dân Tứ Kỳ gọi là “hồn của mùa rươi nổi”. Rươi được rửa nhẹ tay cho sạch bùn, trộn cùng thịt băm, trứng gà, hành hoa, thìa là, ớt và vỏ quýt - thứ gia vị không thể thiếu.

Bà Giang cười chia sẻ “không có vỏ quýt là mất vị rươi đấy”. “Hương quýt át mùi tanh, lại làm dậy cái thơm béo ngậy của rươi. Người xứ khác làm chả rươi thì được, nhưng để ra đúng vị Tứ Kỳ thì phải có quýt…”

Khi dầu sôi, chảo chả rươi xèo xèo lên tiếng, mùi thơm bay lan tỏa khắp căn  bếp. Miếng chả vàng ruộm, mềm mại, béo ngậy mà thanh. Đưa miếng đầu tiên lên miệng, vị rươi ngọt lịm, tan trong hương quýt thoang thoảng - cái vị mà người xa quê nhắc mãi không quên.

Những năm gần đây, nhờ chính quyền địa phương hỗ trợ, rươi Tứ Kỳ đã trở thành thương hiệu, đặc sản được bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Các hộ dân được tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn bảo quản, chế biến và đóng gói sản phẩm.

Rươi tươi được chế biến thành nhiều món như: rươi đóng hộp, mắm rươi, rươi sấy khô…  vừa tiện dụng và giữ được hương vị truyền thống. Từ những gian bếp nhỏ nơi làng quê, hương vị rươi đã vươn xa đến các thành phố lớn trên cả nước và các nhà hàng, khách sạn cao cấp…

Dù thương hiệu đã vươn xa, nhưng với người dân nơi đây, rươi vẫn là một phần máu thịt của quê hương. Mỗi mùa rươi nổi, làng quê lại bừng lên sức sống.

Trên đồng, những bóng người in dưới ánh trăng; trong bếp, khói quyện mùi chả rươi; ngoài chợ, tiếng rao “ai mua rươi không?”... Mùa rươi kết thúc, nhưng hương vị rươi và câu chuyện về rươi vẫn còn đọng lại.

Người dân nơi đây không chỉ bắt rươi để sống, mà còn để giữ một phần hồn của đất. Trong mỗi chậu rươi óng ánh là niềm tin giản dị của người dân nơi đây, đất còn lành, nước còn trong, thì rươi sẽ còn nổi, và quê hương sẽ tiếp tục no ấm. “Rươi nổi là đất trời còn thương người làm ruộng” - bà Giang chia sẻ.

Chiều muộn, tôi rời thôn Tân Hợp, xã Lạc Phượng khi hoàng hôn đỏ rực phía chân trời. Mùi rươi, mùi khói rơm vẫn còn vương trên áo. Ở phía sau, những người nông dân vẫn miệt mài vá lưới, chuẩn bị cho đêm rươi tiếp theo.

Tôi chợt nhớ câu ca dao xưa - câu mà người dân nơi đây vẫn nhắc mỗi mùa thu hoạch: “Bao giờ cho đến tháng mười/ Bát cơm thì trắng, bát rươi thì đầy...”

Giờ đây, “bát rươi đầy” không chỉ là ước mong no đủ, mà còn là biểu tượng của niềm tự hào quê hương - nơi những người nông dân đã biến sự vất vả, lam lũ thành thương hiệu, biến “lộc trời” thành tinh hoa văn hóa quê hương.

Nhà hàng rươi Lê Quy

Nếu ai đã từng đến vùng đất Hải Dương chắc chắn sẽ không thể nào quên được hương vị thơm ngon của món rươi Tứ Kỳ, tại rất nhiều nhà hàng đặc sản Rươi. Trong đó có Nhà hàng rươi Lê Quy -  Địa chỉ: Cầu Xe, Cộng Lạc, Tứ Kỳ, HD cũ, nay thuộc xã Lạc Phượng, TP Hải Phòng là địa chỉ tin cậy của thực khách sành ăn hơn 20 năm qua.
Món ăn chủ đạo của nhà hàng là món rươi, rươi được chế biến thành nhiều món ăn vô cùng hấp dẫn, mới lạ. Đặc trưng nhất có lẽ phải kể đến món chả rươi. Đây dường như là món ăn khoái khẩu của nhiều người. Cái vị ngậy ngậy ngọt đậm của thịt rươi trộn cùng trứng gà và hương thanh thanh của vỏ quýt hấp dẫn đến độ ăn một lần sẽ nhớ mãi. Miếng chả rươi nóng hổi, chín giòn, vàng bên ngoài nhưng phần trong thịt vẫn mềm béo. Nước chấm chả rươi là loại mắm ngon nguyên chất ngâm cùng hành tía thái mỏng. Khi ăn sẽ có vị thơm hăng của hành, đậm ngọt của nước mắm khiến ai nấy cũng phải xuýt xoa khi thưởng thức.

Đến đây mà thực khách không thưởng thức các món rươi khác của nhà hàng thì quả là lãng phí. Phải kể đến rươi kho, nem rươi, mắm rươi chưng sẵn và chưa chưng , rươi nấu, rươi xào, lẩu rươi...vô cùng lạ miệng.

Để món ăn không bị nhàm chán, nhà hàng còn có rất nhiều món ăn mới lạ, thực khách có thể thoải mái chọn lựa như món cà ra (cua ra, cua sông , cua lông) cũng là đặc sản Hải Dương hoặc các món gà ta luộc, hấp muối, rang muối, quay..

NHÀ HÀNG RƯƠI LÊ QUY

ĐC : Cầu Xe, Cộng Lạc, Tứ Kỳ, Hải Dương cũ, nay là xã Lạc Phượng TP Hải Phòng

SĐT : 0973 255 225