Trọng dụng nhân lực khoa học, công nghệ trong chính sách phát triển

Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã đề ra yêu cầu: Phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế sâu rộng. Đây là một trong những định hướng lớn, xuyên suốt của Đảng về phát triển nguồn nhân lực trong giai đoạn mới, gắn với đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; phát triển đội ngũ trí thức, nhân lực khoa học, công nghệ, nhân lực quản lý; nâng cao chất lượng nhân lực trong các ngành then chốt, lĩnh vực trọng điểm.

Những năm qua, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả tích cực trong phát triển nguồn nhân lực khoa học, công nghệ. Theo dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng, chất lượng đào tạo được nâng lên, số lượng công bố khoa học quốc tế tăng mạnh. Năm 2024, Việt Nam có sáu cơ sở giáo dục đại học lọt vào Bảng xếp hạng các đại học trên thế giới năm 2025 (QS WUR 2025); sáu trường lọt vào bảng xếp hạng đại học châu Á tốt nhất năm 2024. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam liên tục được cải thiện. Theo Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), năm 2024, Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của Việt Nam đứng thứ 44/133 quốc gia, tăng 4 bậc so với năm 2022.

Kế thừa quan điểm của Văn kiện Đại hội XIII của Đảng và thực tiễn xây dựng, phát triển đất nước, dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng xác định: Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, lấy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực chính… Nghiên cứu, ban hành và thực hiện hiệu quả cơ chế, chính sách thu hút và trọng dụng nhân tài. Phát triển mạnh khoa học, công nghệ phục vụ yêu cầu thúc đẩy đổi mới sáng tạo, để khoa học, công nghệ thực sự trở thành động lực hàng đầu, đáp ứng những yêu cầu phát triển kinh tế nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.

Thảo luận về nội dung này, Thạc sĩ Đinh Văn Hoàng, Bí thư Chi bộ, Viện trưởng Viện Phát triển Doanh nghiệp và Chính sách (IBPD) cho rằng, Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đã đặt ra nhiều định hướng đúng đắn về phát triển khoa học, công nghệ, trong đó có vấn đề xây dựng và trọng dụng cán bộ khoa học, công nghệ. Việc dự thảo các văn kiện xác định trọng dụng cán bộ khoa học, công nghệ trong chính sách phát triển khẳng định tư duy kế thừa, thích ứng và đổi mới của Đảng trong kỷ nguyên số. Chính sách trọng dụng cán bộ khoa học, công nghệ cần được thực hiện cùng với thể chế minh bạch, cơ chế đãi ngộ thật sự công bằng và một môi trường làm việc thuận lợi. Vì thế, dự thảo các văn kiện nên nhấn mạnh hơn các giải pháp về đổi mới cơ chế quản lý khoa học, tạo môi trường thuận lợi, cơ chế minh bạch để cán bộ nghiên cứu, sáng tạo; liên kết chặt chẽ giữa đào tạo và sử dụng, xây dựng nguồn nhân lực lâu dài; bảo vệ nhà khoa học, có chế độ đãi ngộ, tôn vinh xứng đáng... Xây dựng và thực hiện chính sách trọng dụng cán bộ khoa học, công nghệ đòi hỏi tầm nhìn dài hạn, quyết tâm chính trị cao và sự đồng thuận xã hội.

Đầu tư phát triển nguồn nhân lực khoa học, công nghệ về cả chất và lượng không chỉ là con đường đưa đất nước thoát khỏi nguy cơ tụt hậu, mà còn là cách để khẳng định bản lĩnh, trí tuệ Việt Nam trong kỷ nguyên số. Theo Thạc sĩ Lê Mai Hương Trà, giảng viên Trường đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (HUTECH), bài học từ nhiều quốc gia phát triển cho thấy, khi đặt niềm tin và tạo điều kiện cho đội ngũ nhân lực khoa học, công nghệ, không chỉ đem lại những đột phá về công nghệ mà còn góp phần định hình vị thế quốc gia trên bản đồ thế giới. Dự thảo các văn kiện đề cập các giải pháp như: Tăng cường hợp tác công tư trong thu hút, đào tạo, trọng dụng nguồn nhân lực khoa học, công nghệ chất lượng cao; xây dựng mạng lưới đổi mới sáng tạo, thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài, người Việt Nam ở nước ngoài. Để chủ trương của Đảng sớm đi vào cuộc sống, cần bổ sung thêm giải pháp cụ thể, nhằm hiện thực hóa các chính sách này.

Nhiều cán bộ khoa học ghi nhận dự thảo các văn kiện đã thể hiện rõ yêu cầu đột phá mạnh mẽ về khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, cạnh tranh gay gắt hiện nay. Như Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh: Phát triển nhanh và bền vững phải dựa chủ yếu vào khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao. Khi đội ngũ cán bộ khoa học, công nghệ được trọng dụng đúng mức, sức bật mạnh mẽ sẽ đưa đất nước tiến nhanh, vững chắc trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.