Chuyển đổi nông nghiệp để bền vững hơn

Ông Lê Quốc Doanh, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT chia sẻ, trong thời gian qua, ngành nông nghiệp của Việt Nam đã nhận được hỗ trợ từ dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT), được tài trợ bởi Hiệp hội Phát triển quốc tế - Ngân hàng Thế giới (IDA/WB). Tuy nhiên, các loại điều, hồ tiêu và cây ăn quả là ngành hàng quan trọng của ngành nông nghiệp Việt Nam, có giá trị xuất khẩu, nhưng lại đang có những hạn chế, tồn tại và rất cần được hỗ trợ về nguồn vốn, cơ chế chính sách, cùng sự tham gia của các địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã  và nông dân để phát triển bền vững.

Theo đó, Bộ NN&PTNT, phối hợp cùng 15 tỉnh (Bình Phước, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Bình Thuận, An Giang, Hậu Giang, Tiền Giang, Sóc Trăng, Vĩnh Long, Hưng Yên, Phú Thọ, Sơn La…) đang xây dựng Dự án Phát triển ngành hàng điều, hồ tiêu và cây ăn quả tại Việt Nam.

Nếu được phê duyệt, Dự án sẽ giải quyết những nút thắt đang tồn tại cho các ngành hàng này của Việt Nam. Đó là vấn đề cung cấp sản phẩm điều, hồ tiêu và cây ăn quả chất lượng cho các nhà máy chế biến với chi phí cạnh tranh; công tác xử lý sau thu hoạch và tổn thất sau thu hoạch yếu là một trong những nguyên nhân làm giảm năng suất và giá trị gia tăng. Bên cạnh đó, dự án sẽ góp phần thúc đẩy việc sản xuất điều, hồ tiêu, cây ăn quả có chất lượng cao nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường xuất khẩu ngày càng khó tính.

Dự án này cũng sẽ tập trung đầu tư cho phát triển logistics gồm hệ thống kho bãi, hệ thống kho lạnh, kho mát bảo quản quả tươi tại các cửa khẩu biên giới với Trung Quốc (ở các tỉnh Lào Cai, Quảng Ninh, Lạng Sơn). Đây được coi là điểm hạn chế kéo giảm khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản Việt so với các nước. Hiện Việt Nam là nước có chi phí logistics ở mức cao trên 20%, trong khi trung bình của thế giới chỉ là 11,7%.

Càng sớm giải quyết những hạn chế nêu trên, tiềm năng nông nghiệp Việt càng sớm được giải phóng, không chỉ đưa điều, hồ tiêu và cây ăn quả Việt mà còn nhiều mặt hàng nông sản khác hiện diện trong chuỗi giá trị toàn cầu, đáp ứng nhu cầu cao của khu vực và thế giới.

Để giải bài toán tái cơ cấu, chuyển đổi bền vững 3 ngành hàng điều, hồ tiêu và cây ăn trái, Bộ NN&PTNT xác định 3 vấn đề lớn cần quan tâm đầu tư: Thứ nhất, hạ tầng bảo quản sản phẩm để nâng cao cả về số lượng và chất lượng sau thu hoạch. Thứ hai, kỹ thuật chung về tái canh, thâm canh vườn điều; nghiên cứu chọn giống tiêu nhằm phát triển bền vững. Thứ ba, đầu tư liên kết sản xuất, tăng sức cạnh tranh trong chuỗi giá trị các ngành hàng điều, hồ tiêu, cây ăn trái. Trên cơ sở đó, bộ sẽ khẩn trương tổng hợp nhu cầu thực tế cần đầu tư của các tỉnh, hoàn thành ý tưởng dự án đầu tư và hỗ trợ phát triển ngành hàng điều, hồ tiêu và cây ăn quả.

Thống kê từ Bộ NN&PTNT cho thấy, Việt Nam hiện là một trong 3 nước xuất khẩu điều thô lớn nhất trên thế giới, và đang dẫn đầu thế giới về xuất khẩu điều nhân trong 10 năm liên tiếp. Thị trường tiêu thụ điều nhân lớn nhất của Việt Nam là Mỹ, sau đó là Trung Quốc, Hà Lan. Song, hàng năm, Việt Nam phải dành khoảng 1 tỷ USD để nhập khẩu điều thô từ Bờ biển Ngà, Nigiêria, Campuchia và một số nước khác. Chính phủ đang có kế hoạch tăng sản xuất điều để giảm bớt lượng nhập khẩu điều thô từ nước ngoài.

Đối với ngành cây ăn quả, diện tích trồng đã liên tục tăng lên, hình thành các vùng cây ăn quả tập trung quy mô lớn, kim ngạch xuất khẩu mỗi năm một tăng cao. Hiện Việt Nam là nước xuất khẩu rau quả đứng thứ 3 trong số 5 nhà xuất khẩu chính khu vực ASEAN, chỉ sau Trung Quốc và Thái Lan.

Từ năm 2010 đến nay, diện tích hồ tiêu của Việt Nam tăng rất nhanh. Tính đến hết năm 2017 có 153 ngàn ha, tăng gần 200% so với năm 2010. Sản lượng hồ tiêu của Việt Nam đạt 244 ngàn tấn năm 2017, chiếm 50% sản lượng hồ tiêu của thế giới. Hiện, cả nước có khoảng 100 doanh nghiệp thu mua chế biến và xuất khẩu hồ tiêu. Lượng hồ tiêu xuất khẩu đạt kim ngạch 1,12 tỷ USD. Thị trường xuất khẩu cũng mở rộng từ 40 nước (2014) lên trên 90 nước.

Được biết, Dự án Phát triển bền vững ngành hàng điều, hồ tiêu và cây ăn quả có mục tiêu tổng quát là phát triển nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao chuỗi giá trị cho ngành hàng điều, hồ tiêu, cây ăn quả theo hướng hiện đại, đồng bộ, sản xuất hàng hóa với các sản phẩm đa dạng có chất lượng, mang lại giá trị gia tăng cao ở một số tỉnh tại Việt Nam.

Theo Đoàn Trần/Thời báo Ngân Hàng