Trách nhiệm của các địa phương trong việc phát triển nhà ở xã hội

Ghi nhận thực tế cho thấy, phần lớn người lao động, công nhân trong các khu công nghiệp (KCN) hiện nay có mức thu nhập trung bình từ 6-10 triệu đồng/tháng khiến việc sở hữu nhà đất gặp rất nhiều khó khăn.

Vì vậy, nhu cầu về nhà ở giá rẻ, NOXH cho người lao động ngày càng trở nên cấp thiết, đặc biệt tại các tỉnh là đầu tàu KCN của cả nước, nơi tập trung lượng lớn công nhân, người lao động thu nhập thấp, thu nhập trung bình.

Báo cáo kết quả thực hiện đề án 1 triệu căn NOXH được Bộ Xây dựng gửi tới Thủ tướng cho thấy trong thời gian qua nhiều địa phương đã tích cực trong việc thu hút đầu tư, thúc đẩy khởi công xây dựng NOXH. Một số địa phương đi đầu về phát triển NOXH được Bộ Xây dựng đánh giá cao điển hình như Bình Dương, Bắc Ninh, Hải Phòng, Đồng Nai…

Nỗ lực của các tỉnh, thành xây NOXH

Nằm liền kề vùng kinh tế trọng điểm phía bắc, Bắc Giang là tỉnh rất thuận lợi trong phát triển kinh tế và giao lưu văn hóa với các nước trong khu vực.

Theo kế hoạch, đến năm 2030, Bắc Giang có 29 KCN và 63 cụm công nghiệp, nhu cầu sử dụng khoảng 1 triệu lao động. Dự kiến, năm 2025, toàn tỉnh có khoảng hơn 57 nghìn công nhân có nhu cầu về NƠXH, tương đương khoảng 31 nghìn căn hộ. Đến năm 2030 có hơn 104 nghìn công nhân có nhu cầu về NƠXH, tương đương 60 nghìn căn hộ.

Tỉnh Bắc Giang được giao mục tiêu phát triển NOXH chia thành 2 giai đoạn, giai đoạn 2021-2025 đầu tư 33.200 căn hộ nhà ở xã hội, giai đoạn 2026-2030 đầu tư 41.700 căn hộ nhà ở xã hội.

Từ năm 2021 đến nay, tỉnh đã và đang triển khai 14 dự án, tổng quy mô sử dụng đất 60,56ha, tổng mức đầu tư khoảng 19.794,6 tỷ đồng, số căn hộ dự kiến hình thành của 14 dự án khoảng 28.015 căn hộ. Đến nay, có 2 dự án NOXH hoàn thành và 1 dự án có công trình nhà ở hoàn thành, tổng số 5.078 căn hộ; 12 dự án đang triển khai đầu tư xây dựng.

Tỉnh đã hoàn thành khoảng 15,3% so với chỉ tiêu Đề án 338 giao (33.200 căn hộ) giai đoạn 2021-2025, so với cả nước đến nay hoàn thành 75 dự án với 39.880/428.000 căn hộ đạt khoảng 9% cả giai đoạn 2021-2025, tỉnh Bắc Giang chiếm khoảng 1/8 số căn hộ hoàn thành của cả nước.

Cũng là tỉnh công nghiệp với số lượng công nhân trong các khu công nghiệp lớn, do đó nhu cầu về nhà ở trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên cũng vô cùng cấp thiết.

Giai đoạn 2021-2025, tỉnh Thái Nguyên dự báo nhu cầu về NOXH đối với từng đối tượng, có tổng khoảng 37.000 người, với 925.000 m2 sàn NOXH (13.214 căn).

Trong giai đoạn từ nay đến năm 2025, tỉnh Thái Nguyên dự kiến xây dựng gần 9.000 căn NOXH, hiện nay đã có 4 dự án được phê duyệt với tổng số gần 2.000 căn.

Đến thời điểm này, Thái Nguyên đang triển khai 3 dự án NOXH, có quy mô diện tích 28ha, bao gồm 762 căn chung cư giá rẻ.

Bài toán khó trong công tác giải phóng mặt bằng

Nhìn vào số lượng và quy mô, không thể phủ nhận sự cố gắng của các tỉnh, thành trong việc xây dựng NOXH. Tuy nhiên, so với thực tế, nguồn cung NOXH chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu của người lao động.

Là một trong những tỉnh đi đầu trên cả nước về việc xây dựng NOXH, thường xuyên được tuyên dương như tấm gương sáng cho các tỉnh học tập, trong Hội nghị báo cáo Chính phủ về công tác xây dựng NOXH trên địa bàn tỉnh, lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh cho biết tỉnh vẫn gặp rất nhiều khó khăn trong công tác phát triển NOXH.

Theo đó, các dự án NOXH đã phát triển nhưng không theo kịp nhu cầu của đối tượng là công nhân, người có thu nhập thấp; công tác giải phóng mặt bằng một số dự án chậm, việc tiếp cận chính sách tín dụng ưu đãi còn nhiều khó khăn; quy định về thẩm định giá bán, cho thuê, mua NOXH chưa phù hợp với tình hình thực tế.

Bên cạnh đó, hành lang pháp lý chưa rõ ràng, chế tài xử lý không đầy đủ, dẫn đến các giao dịch bất động sản trên thị trường khó kiểm soát hay xác định giá thực tế giao dịch.

Chưa kể, cơ chế ưu đãi chính sách NOXH còn bất hợp lý chưa hài hòa lợi ích và trách nhiệm giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân, các ưu đãi phần lớn chỉ tập trung vào hỗ trợ người mua, thuê, thuê mua nhà mà không dành cho chủ đầu tư dẫn đến các chủ đầu tư không mặn mà trong lĩnh vực phát triển NOXH.

Trao đổi với Người Đưa Tin về vấn đề trên, ông Nguyễn Việt Phong – Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bắc Giang cho biết trong trong số 12 dự án NOXH đang triển khai trên địa bàn tỉnh, thì có tới 8 dự án triển khai chậm khó khăn vướng mắc về bồi thường, giải phóng mặt bằng, thực hiện thủ tục đất đai.

"Người dân có đất không ủng hộ, đòi hỏi giá bồi thường cao hơn quy định. Một số dự án đã giải phóng mặt bằng được cơ bản diện tích nhưng vướng mắc quy định không giao đất được nhiều lần", ông Phong nêu.

Bên cạnh đó, khó khăn còn đến từ việc một số chủ đầu tư chưa tích cực phối hợp với chính quyền địa phương để tháo gỡ, đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng.

Chưa kể, việc thu hút đầu tư các dự án NOXH trên địa bàn tỉnh giai đoạn vừa qua gặp khó khăn do chính sách ưu đãi đối với các chủ đầu tư dự án NOXH như các ưu đãi về miễn giảm tiền sử dụng đất, chủ đầu tư được dành diện tích sàn dịch vụ trong NOXH cơ cấu vào giảm giá bán NOXH cho người mua, thực chất chủ đầu tư không được hưởng; quy định chủ đầu tư dự án NOXH được dành 20% tổng diện tích đất xây dựng nhà ở trong dự án để xây dựng nhà ở thương mại hoặc kinh doanh thương mại đã bị bãi bỏ theo Nghị định số 35; các thủ tục để được miễn tiền sử dụng đất xây dựng NOXH…

Vai trò, trách nhiệm của các cấp quản lý là đặc biệt quan trọng

Để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng trong công tác xây dựng NOXH tại các tỉnh, ông Hoàng Đức Khánh – Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Thái Nguyên cho biết tại tỉnh Thái Nguyên nói riêng đang thực hiện giải pháp yêu cầu các địa phương đưa chỉ tiêu phát triển NOXH vào hệ thống chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và hằng năm.

Trong đó, bố trí các dự án NOXH độc lập, hoặc trong các dự án nhà ở thương mại; ưu tiên quỹ đất, nguồn vốn và có cơ chế, chính sách ưu đãi thực chất, đủ hấp dẫn để thu hút đầu tư phát triển NOXH.

Tỉnh cũng chỉ đạo ưu tiên hình thành quỹ phát triển NOXH, quỹ tín thác đầu tư bất động sản và các hoạt động liên doanh, liên kết thực hiện dự án NOXH.

Xây dựng cơ chế cấp nguồn vốn ngân sách cho Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh tỉnh Thái Nguyên, các ngân hàng thương mại được Nhà nước chỉ định để cho vay ưu đãi phát triển NOXH…

Tại các tỉnh thành nói chung, lãnh đạo Sở Xây dựng tỉnh Thái Nguyên đề xuất nên đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia đầu tư phát triển NOXH.

Khẩn trương, quyết liệt rà soát, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình xây dựng NOXH, tăng chất lượng công trình NOXH tương đương với nhà ở thương mại.

Ngoài ra, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Bắc Giang cho rằng cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo về phát triển NOXH của các cấp chính quyền.

Yêu cầu người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng cần nêu cao trách nhiệm đối với công tác phát triển NOXH. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát chính quyền, cơ quan chuyên môn trong thực hiện trách nhiệm, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phát triển NOXH.

Đặc biệt, các sở, ngành, địa phương tăng cường hơn nữa trách nhiệm quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư NOXH, nhất là vai trò của chính quyền địa phương trong việc hướng dẫn, tuyên truyền, tập huấn, kiểm tra, xử lý, xây dựng nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng môi trường sống trong các NOXH dành cho công nhân.

UBND cấp huyện nơi có dự án NOXH chủ động phối với các chủ đầu tư dự án và các cơ quan liên quan thực hiện các công việc giải phóng mặt bằng để có đất sạch, giao cho chủ đầu tư thực hiện dự án, đảm bảo tiến độ.

Yêu cầu các chủ đầu tư dự án tập trung, chủ động đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án NOXH trên địa bàn, kịp thời báo cáo các khó khăn, vướng mắc để xử lý, giải quyết.